Καρδερίνα (Carduelis carduelis)

Είναι πιθανόν να την έχετε ακούσει επίσης με τα ονόματα γαρδέλι, τουρκοπούλα (από το κόκκινο χρώμα που έχει στο κεφάλι της και μοιάζει με τούρκικο φέσι), κοκκινοτσεμπερού, ζιγαδρέλι, στραγαλίνι, ενώ στην Κύπρο την λένε σγαρτίλι.

Περιγραφή

Οι καρδερίνες θεωρούνται πανέμορφες λόγω του υπέροχου συνδυασμού χρωμάτων του πτερώματός των. Μπορείτε να την αναγνωρίσετε εύκολα από την κατακόκκινη μάσκα που καλύπτει το πρόσωπο, το πιγούνι και στο ήμισυ των μάγουλων μέχρι τα μάτια.

Στο τελείωμα της μάσκας υπάρχουν μεγάλες λευκές κηλίδες (ενίοτε καφέ σε κάποια είδη) και στις δύο πλευρές του κεφαλιού αλλά και στην τραχεία.

Τα μάτια της είναι σκούρα καφέ.

Το ράμφος της είναι μακρύ και πολύ μυτερό στο χρώμα της σάρκας. Εμφανίζει μια μικρή μαύρη κηλίδα τον χειμώνα, ενώ με το έλευση της αναπαραγωγικής περιόδου ασπρίζει εντελώς, όπως και τα πόδια της που αποκτούν το χρώμα της σάρκας.

Ο λαιμός της καλύπτεται από μία λευκή περιοχή στον αυχένα που διαχωρίζει το μαύρο του σβέρκου με το καφέ της πλάτης.

Η πλάτη της είναι σκούρα καφέ.

Σταυρός, Σβέρκος, Μουστάκια, Ώμοι, Πτερύγια είναι μαύρα. Φαρδιές έντονα κίτρινες ρίγες σε όλη την φτερούγα. Λευκά σημεία στις άκρες των φτερών πτήσης.

Το στήθος της είναι καφέ και στις δύο πλευρές με ένα λευκό μανιταροειδές σχήμα στο κέντρο του.

Τα πλευρά της είναι καφετίζοντα που ξεθωριάζουν προς την κοιλιά.

Η κοιλιά της είναι λευκή.

Οι γλουτοί της είναι υπόλευκοι.

Η ουρά της είναι μαύρη με λευκά σημεία στην άκρη του κάθε φτερού. Μεγάλη λευκή κηλίδα στο τελείωμα των εξωτερικών φτερών.

Πόδια και Δάκτυλα στο χρώμα της σάρκας.

Τα νύχια της είναι σκούρα.

Διμορφισμός: Στα θηλυκά άτομα τα καλυπτήρια (πλατάρι) των ώμων είναι καφεπράσινα και όχι μαύρα όπως στα αρσενικά.

Διάκριση φύλου​

Τα δύο φύλα της καρδερίνας μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους με μικρές αναγνωρίσιμες διαφορές. Το νεαρά καρδερινάκια έχουν γκριζοκάστανο κεφάλι με αχνές ρίγες χωρίς το κόκκινο και το ασπρόμαυρο των ενηλίκων.

Αναλυτικότερη περιγραφή που θα σας βοηθήσει να διακρίνετε το φύλο της καρδερίνας, θα βρείτε στο άρθρο μας διάκριση αρσενικής και θηλυκής καρδερίνας.

Είναι επιδημητικό πουλί και συναντάται σε όλη την Ευρώπη, τα παράλια της Βορείου Αφρικής, στην Τουρκία, στη Δυτική και Κεντρική Ασία, Σκανδιναβία, Σιβηρία Έχουν βρεθεί επίσης και άλλα είδη καρδερίνας στην Αμερική, στην Αυστραλία αλλά και την Νέα Ζηλανδία, με παραλλαγές στον χρωματισμό του πτερώματός.

Οι καρδερίνες συναντώνται ευρύτατα σε θαμνώδεις εκτάσεις, δάση με χαμηλά δέντρα, πάρκα, οπωρώνες, ελαιώνες, κήπους και ιδιαίτερα όπου υπάρχουν γαϊδουράγκαθα. Το φθινόπωρο και το χειμώνα σχηματίζει σμήνη 40 περίπου πουλιών, ενώ την Άνοιξη, μόλις οι αμυγδαλιές βγάλουν φύλλα, αρχίζουν να προετοιμάζονται για το ζευγάρωμα.

Φυσικοί της εχθροί, εκτός από τον άνθρωπο που με διάφορους τρόπους προσπαθεί να την αιχμαλωτίσει για να απολαύσει το κελάηδημά της, είναι τα διάφορα αρπακτικά πουλιά, όπως η κουκουβάγια, τα ποντίκια αλλά και τα φίδια.

Για τον αυτό λόγο, οι καρδερίνες προτιμούν να χτίζουν τη φωλιά τους σε ψηλά, μοναχικά δέντρα για να έχουν ευρύ οπτικό πεδίο και πάντα σε λεπτά εξωτερικά κλαδιά με πυκνή φυλλωσιά. Φτιάχνει την φωλιά της ανάμεσα σε διχάλες δέντρων με περισσή τέχνη χρησιμοποιώντας λεπτά κλαδάκια, φύλλα, ξερά λεπτά χόρτα και είναι η πιο γερή και περίτεχνη φωλιά από όλα τα πουλιά του είδους της.

Γεωγραφική κατανομή​

Η Ευρωπαϊκή Καρδερίνα είναι ιθαγενές πτηνό στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη δυτική και κεντρική Ασία. Την βρίσκουμε πλέον σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, αφού από τον 19ο αιώνα εισήχθη και σε άλλες περιοχές, όπως τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Κεντρική και Νότια Αμερική, η Νότια Αφρική, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία.

Στη χώρα μας η καρδερίνα είναι ένα διαχρονικό θύμα παράνομων πρακτικών σύλληψης με δίχτυα και άλλους τρόπους σύλληψης και εγκλωβισμού, με σκοπό τη διατήρηση της σε κλουβιά ως ωδικό πτηνό συντροφιάς.

Μία νοοτροπία που ευτυχώς τα τελευταία χρόνια φαίνεται να αλλάζει. Η συμβολή του PetBirds με τη συνεχή ενημέρωση, ευαισθητοποιεί διαρκώς τα μέλη και τους αναγνώστες του που στρέφονται πλέον στην εκτροφή της καρδερίνας περνώντας έτσι το μήνυμα σε ολοένα και περισσότερους λάτρεις αυτού του πανέμορφου πουλιού.

Ελπίδα και ευχή όλων μας για το μέλλον ένα υπάρχουν στα κλουβιά μόνο πουλιά εκτροφής.

Διατροφή​

Οι καρδερίνες Είναι κατά βάση σποροφάγα πουλιά. Παρόλα αυτά, σε περιόδους ο αυξάνονται οι διατροφικές τις ανάγκες για πρωτεΐνες, εντάσσουν ζωική πρωτεΐνη στη διατροφή τους, τρώγοντας καθημερινά μικρές ποσότητες εντόμων και σκουλικιών.

Επίσης, όταν το επιτρέπει η εποχή επιλέγει τρυφερά βλαστάρια, βότανα και φρούτα για να συμπληρώσει τη βάση για τη διατροφή, δηλαδή τους σπόρους.

Στο άρθρο μας για τη διατροφή των καρδερίνων μπορείτε να ενημερωθείτε αναλυτικά για το θέμα.

Αναπαραγωγή​

Γεννάει δυο φορές, περίπου 4-6 λευκογάλαζα έως γαλαζοπράσινα αυγά την κάθε φορά, μια στο τέλος της άνοιξης και μια το καλοκαίρι, αφού πρώτα έχει μεγαλώσει τα μικρά της. Ποτέ δεν γεννάει στην ίδια φωλιά. Φτιάχνει πάντα καινούρια.

Κλωσάει για 14 μέρες τα αυγά και τους νεοσσούς τους φροντίζουν εξ’ ίσου και οι δυο γονείς. αν και είναι δειλό πουλί, όταν κινδυνεύσουν τα μικρά της δεν τα εγκαταλείπει. Οι καρδερίνες είναι πουλιά που έχουν αγάπη και αλληλεγγύη μεταξύ τους, σπάνια φιλονικούν και πάντα αλληλοβοηθιούνται.

Αναλυτικές οδηγίες για την αναπαραγωγή των καρδερίνων σε συνθήκες εκτροφής

Οι άνθρωποι συνηθίζουν και ζευγαρώνουν τις καρδερίνες με καναρίνια και οι απόγονοί τους, τα καρδερινοκάναρα, αν είναι αρσενικά γίνονται θαυμάσιοι τραγουδιστές, ενώ τα θηλυκά γίνονται πολύ καλές παραμάνες. Επίσης ζευγαρώνουν με φλώρο, πύρρουλα, λούγαρο αλλά και καρμποντάκους, δίνοντας εξαιρετικής ομορφιάς απογόνους και με θεσπέσιο κελάηδημα.

Το προσδόκιμο ζωής των καρδερίνων στη φύση είναι 8 με 10 χρόνια. Είναι πουλιά πολύ ανθεκτικά στο κρύο αλλά πολύ ευαίσθητα σε ασθένειες και κυρίως αυτές που προσβάλουν το γαστρεντερικό τους σύστημα.

Ονοματολογία και συστηματική ταξινόμηση​

Διωνυμική ονομασία: Carduelis carduelis
Ελληνική: Καρδερίνα ή Σπίζα η ακανθοφάγος ή ακανθυλίδα η γνήσια, αγκαθοπούλι, ζγαρτίλι, γαρδέλι, Άλλες, κατά τόπους ονομασίες της καρδερίνας.
Αγγλική: European goldfinch
Τάξη: Στρουθιόμορφα (Passeriformes)
Οικογένεια: Σπιζίδες (Fringillidae)
Γένος: Ακανθυλίς (Carduelis)
Είδος: C. carduelis

Υποείδη της καρδερίνας​

Τα υποείδη της καρδερίνας χωρίζονται σε δύο ομάδες, την Carduelis και την Caniceps. Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τα πουλιά που ζουν στα δυτικά ενώ στη δεύτερη ομάδα αυτά που ζουν στα ανατολικά της γεωγραφικής επικράτειας της Ευρασίας.

Επίσης, στην πρώτη ομάδα ο “σταυρός” στο κεφάλι των πουλιών είναι μαύρο χρώμα ενώ στη δεύτερη είναι γρι.

Ομάδα Carduelis​

C. c. balcanica, Νοτιοανατολική Ευρώπη.
C. c. brevirostris, Κριμαία, βόρειος Καύκασος.
C. c. britannica, 1903) – British Isles
C. c. carduelis, Στο μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης και τη Σκανδιναβία.
C. c. colchica, Κριμαία και βόρειος Καύκασος.
C. c. frigoris, Δυτική Σιβηρία.
C. c. niediecki, Νοτιοδυτική Ασία, βορειοανατολική Αφρική.
C. c. parva, Νησιά Μακαρονησίας στον Ατλαντικά (Κανάριοι, Μαδέρα), Ιβηρική, ΒΔ Αφρική.
C. c. tschusii, Κορσική, Σαρδηνία, Σικελία.
C. c. volgensis, Νότια Ουκρανία, νοτιοδυτική Ρωσία και βορειοδυτικό Καζακστάν.

Ομάδα Caniceps​

C. c. caniceps, Νότια και Κεντρική Ασία.
C. c. paropanisi, Αφγανιστάν στα δυτικά Ιμαλάια και Tien Shan.
C. c. subulata, Νότιο-κεντρική Σιβηρία.
C. c. ultima, Νότιο Ιράν.

Στην Ελλάδα συναντάμε το υποείδος Carduelis carduelis balcanica (C. c. balcanica) ως ενδημικό στην χώρα.

Αναλυτικά τα υποείδη της καρδερίνας.

Προϊόντα για Καρδερίνες