Οι βιταμίνες στα πτηνά

Όπως ακριβώς και οι άνθρωποι, τα πτηνά συντροφιάς χρειάζονται βιταμίνες και μέταλλα για να διατηρούνται υγιή. Τα πουλιά λαμβάνουν πολλές από αυτές τις βιταμίνες και τα μέταλλα που χρειάζονται μέσα από τη διατροφή τους

Δυστυχώς όμως αυτό δεν είναι πάντοτε αρκετό, είτε επειδή η διατροφή τους είναι ελλιπής, είτε επειδή συντρέχουν λόγοι υγείας που δεν επιτρέπουν τη σωστή απορρόφηση και αξιοποίηση των πολύτιμων αυτών θρεπτικών στοιχείων από τον οργανισμό

Τα συμπληρώματα βιταμινών είναι ένας τρόπος για να διασφαλίσετε ότι τα πουλιά σας λαμβάνει όλες τις βιταμίνες που χρειάζονται. Σε κάθε περίπτωση, αρμόδιος για να αποφασίσει αν και κατά πόσο χρειάζεται ένα πτηνό διατροφικά συμπληρώματα, είναι ο ειδικός κτηνίατρος.

Γενικές αρχές περί βιταμινών

Οι γενικές αρχές σχετικά με τις βιταμίνες στα πτηνά είναι όμοιες με εκείνες των θηλαστικών, εκτός από το τη βιταμίνη D της οποίας η δραστική μορφή στα πτηνά είναι η βιταμίνη D3 (χοληκαλσιφερόλη) και όχι η βιταμίνη D2 (εργοχολισβερόλη).

Τα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν ανεπάρκεια βιταμινών στον οργανισμό αφού διαταράσσουν τη φυσιολογική εντερική μικροχλωρίδα, η οποία αποτελεί τον κύριο μηχανισμό σύνθεσης και απορρόφησης ορισμένων βιταμινών. Επίσης, κάποιες εντερικές λοιμώξεις μπορούν να εμποδίσουν την απορρόφηση βιταμινών από το έντερο.

Η έλλειψη βιταμινών στον οργανισμό προκαλεί χαρακτηριστικά συμπτώματα. Η διάγνωση ανεπάρκειας βιταμινών στα πτηνά γίνεται με βάση τα κλινικά συμπτώματα και την ανταπόκριση του οργανισμού στη χορήγηση συμπληρωμάτων.

Ωστόσο, οι διαγνωστικές εξετάσεις μέτρησης των επιπέδων βιταμινών στους ιστούς και το αίμα γίνονται πλέον όλο και πιο διαδεδομένα, δίνοντας τη δυνατότητα στους κτηνιάτρους να εντοπίζουν με ακρίβεια τις ανεπάρκειες και να παρέχουν πιο ορθολογική θεραπεία μέσω της χορήγησης συμπληρωμάτων.

Από την άλλη, η υπερβιταμίνωση γίνεται όλο και ποιο συχνό πρόβλημα, καθώς οι εκτροφείς χρησιμοποιούν υπερβολικά τα συμπληρώματα διατροφής ή τα σκευάσματα πολυβιταμινών, προκαλώντας έτσι προβλήματα στα πτηνά λόγω υπερβιταμίνωσης.

Οι βιταμίνες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

1. Λιποδιαλυτές Βιταμίνες
2. Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες

Ακολουθεί μια περιγραφή των βιταμινών της κάθε κατηγορίας.

Λιποδιαλυτές Βιταμίνες

Λιποδιαλυτές είναι οι βιταμίνες που διασπώνται σε λίπος ή στα λιπίδια που υπάρχουν στον οργανισμό. Μόλις απορροφηθούν, αποθηκεύονται σε λιπώδεις ιστούς του σώματος και στο ήπαρ. Κατόπιν, ο οργανισμός μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτά τα αποθέματα όταν υπάρχει ανάγκη.

Βιταμίνη Α – Ρετινόλη

Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό βλεννογόνων μεμβρανών και επιθηλιακών επιφανειών, για την ανάπτυξη, την όραση, την παραγωγή ορμονών και το ανοσοποιητικό.

• Ανεπάρκεια: Εμβρυική θνησιμότητα, ευαισθησία στις λοιμώξεις του αναπνευστικού, οπτικές διαταραχές, υπερκεράτωση, μειωμένο μέγεθος όρχεων και επίπεδα τεστοστερόνης, δυστοκία, δυσμορφία αυγών.
• Τοξικότητα: Ανωμαλίες των οστών, κατάγματα, εντερίτιδα, κερατινοποίηση, εσωτερικές αιμορραγίες, λιπώδες ήπαρ και νεφρά, δευτερεύουσες ανεπάρκειες άλλων λιποδιαλυτών βιταμινών.
• Πηγές: Μουρουνέλαιο, καρότο, μπρόκολο (φύλλα), γλυκοπατάτα, ραδίκι, κόκκινες πιπεριές, αυγά.

Περισσότερα για τη βιταμίνη Α στα πτηνά

Βιταμίνη D – Χοληκαλσιφερόλη

Απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου και συνεπώς για τον φυσιολογικό σχηματισμό των οστών και του κελύφους των αυγών. Καταστρέφεται από το υπεριώδες φως.

Υπάρχουν δύο μορφές βιταμίνης D: η εργοκαλσιφερόλη (D2), και η χοληκαλσιφερόλη (D3), που παράγεται στο σώμα του πουλιού. Η βιταμίνη D3 συντίθεται στο δέρμα των πουλιών όταν εκτίθεται σε υπεριώδες φως και είναι 30-40 φορές πιο ισχυρή από τη βιταμίνη D2.

• Ανεπάρκεια: Λεπτά αυγά με μαλακό κέλυφος, εμβρυϊκές ανωμαλίες και θνησιμότητα, μεταβολικές ασθένειες των οστών, σπασμούς, παθολογικά κατάγματα των οστών, φτωχό πτέρωμα. Ανεπάρκεια μπορεί επίσης να προκληθεί από υψηλά επίπεδα βιταμίνων Α ή Ε.
• Τοξικότητα: Μειωμένη γονιμότητα, μαλακό κέλυφος αυγών, ασβεστοποίηση μαλακού ιστού, νεφρική και αρτηριακή ασβεστοποίηση, μυϊκή ατροφία.
• Πηγές: Μουρουνέλαιο, αυγά.

Βιταμίνη Ε – Τοκοφερόλη

Παρέχει αντιοξειδωτική προστασία στα κύτταρα, τα λιπαρά οξέα και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. Η βιταμίνη Ε δρα σε διάφορα μεταβολικά συστήματα, και επηρεάζει την ανοσία με την παραγωγή αντισωμάτων.

• Ανεπάρκεια: Χαμηλή γονιμότητα, εμβρυϊκή θνησιμότητα, χαμηλή εκκολαπτικότητα, μείωση ανοσίας, εκφυλισμός των όρχεων.
• Τοξικότητα: Ανάπτυξη λιπώδους ύπατος, λιπαρό πτέρωμα. Τα υψηλά επίπεδα μπορεί να προκαλέσουν δευτερογενή συμπτώματα ανεπάρκειας αφαλάτωσης των οστών ή πήξης αίματος εάν οι βιταμίνες D3 και K είναι σε οριακό επίπεδο.
• Πηγές: Φυτικά έλαια, ηλιόσποροι, safflower, φύτρο σιταριού.

Βιταμίνη K – Χοληκαλσιφερόλη

Απαραίτητη για τη φυσιολογική πήξη του αίματος. Λαμβάνεται από τρεις πηγές: φυτά, βακτήρια και συνθετική. Καταστρέφεται με οξείδωση, αλκαλικές συνθήκες, ισχυρά οξέα, υπεριώδες φως και μερικά φάρμακα (σουλφοναμίδες).

• Ανεπάρκεια: Εμβρυική θνησιμότητα, αιμορραγία, αναιμία, δυσλειτουργία στον μεταβολισμό των οστών. Ανεπάρκεια μπορεί επίσης να προκληθεί από υψηλά επίπεδα βιταμινών Α ή Ε ή από παρατεταμένη θεραπεία με αντιβιοτικά.
• Τοξικότητα: Υψηλά επίπεδα μπορεί να προκαλέσουν θνησιμότητα και αναιμία.
• Πηγές: Μαϊντανός, σπανάκι, σπαράγγι, λαχανάκια Βρυξελλών, μαρούλι, μπρόκολο.

Περισσότερα για τη βιταμίνη Κ στα πτηνά

Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες

Σε αντίθεση με τις λιποδιαλυτές βιταμίνες, οι υδατοδιαλυτές μπορούν να αποβληθούν με τα ούρα, επομένως η πιθανότητα να προκαλέσουν τοξικότητα πολύ μικρότερη, εκτός από την περίπτωση της νιασίνης (Β3).

Βιταμίνη B1 – Θειαμίνη

Υδατοδιαλυτή βιταμίνη απαραίτητη για την ενζυμική δραστηριότητα και τον κυτταρικό έλεγχο του αναπνευστικού, καθώς επίσης και για τη σωστή λειτουργία των νεύρων. Βρίσκεται στις φυτικές και ζωικές τροφές αλλά γενικά σε χαμηλή συγκέντρωση.

Το αμπρόλιο αναστέλλει την απορρόφηση της θειαμίνης από το έντερο αλλά και το ταννικό οξύ αφού είναι ανταγωνιστής της θειαμίνης.

Η θειαμίνη δεν αποθηκεύεται στο σώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα

• Ανεπάρκεια: Εμβρυική θνησιμότητα, μυϊκή παράλυση, αταξία, σπασμοί, ατροφία οργάνων.
• Τοξικότητα: Δεν έχει μελετηθεί στα πτηνά. Τα υψηλά επίπεδα στα θηλαστικά μπορούν να προκαλέσουν δυσλειτουργία του αναπνευστικού κέντρου και διαταραχές στην αγωγιμότητα των νεύρων.
• Πηγές: Προϊόντα μαγιάς, ηλιόσποροι, φύτρο σιταριού, καρότα.

Βιταμίνη B2 – Ριβοφλαβίνη

Η ριβοφλαβίνη είναι απαραίτητη για την ενζυμική δραστηριότητα, τη αξιοποίηση των υδατανθράκων, τον κυτταρικό μεταβολισμό και την αναπνοή, τον σχηματισμό ουρικού οξέος, τη διάσπαση των αμινοξέων και το μεταβολισμό των φαρμάκων. Αποθηκεύεται πολύ λίγη ποσότητα ριβοφλαβίνης στο σώμα και αποβάλλεται γρήγορα.

Καταστρέφεται από την υπεριώδη ακτινοβολία και τα αλκαλικά διαλύματα.

• Ανεπάρκεια: Εμβρυϊκές ανωμαλίες και θνησιμότητα, παράλυση των ποδιών και άλλες νευρομυϊκές διαταραχές, δερματίτιδα, κακός χρωματισμός των φτερών, splayed legs, λιπώδες ήπαρ.
• Τοξικότητα: Δεν έχει αναφερθεί στα πτηνά. Η τοξικότητα δεν θεωρείται ότι αποτελεί κίνδυνο επειδή δεν απορροφάται καλά από το έντερο.
• Πηγές: Προϊόντα μαγιάς, αυγά.

Βιταμίνη B3 – Νιασίνη

Η νιασίνη είναι σημαντικό συστατικό των συνενζύμων NAD και NADP, τα οποία εμπλέκονται στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών.

• Ανεπάρκεια: Δερματίτιδα; Στοματίτιδα, αναιμία, πεπτικές διαταραχές, γενικευμένη μυϊκή αδυναμία.
• Τοξικότητα: Τραχύ, πυκνό πτέρωμα και μικρά πόδια με πρόσθια κατεύθυνση στα κοτόπουλα.
• Πηγές: Προϊόντα μαγιάς, ηλιόσποροι, κρέας και ψάρι.

Βιταμίνη B5 – Παντοθενικό οξύ

Το παντοθενικό οξύ είναι δομικό συστατικό του συνένζυμου Α, ενός από τα πιο κρίσιμα συνένζυμα στον μεταβολισμό των ιστών. Εμπλέκεται στη βιοσύνθεση των λιπαρών οξέων και στον σχηματισμό της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων, των φωσφολιπιδίων και των στεροειδών ορμονών.

Καταστρέφεται από τη θερμότητα, τα οξέα και τις βάσεις.

• Ανεπάρκεια: Εμβρυική θνησιμότητα, δερματίτιδα, φτωχό πτέρωμα, κακή ανάπτυξη, λιπώδες ήπαρ και νεφροί, αταξία, μείωση του όγκου και της γονιμότητας του σπέρματος.
• Τοξικότητα: Δεν έχει καταγραφεί στα πτηνά.
• Πηγές: Προϊόντα μαγιάς, ηλιόσποροι, αυγά, φύτρο σιταριού.

Βιταμίνη B6 – Πυριδοξίνη

Η πυριδοξίνη εμπλέκεται σε πολλά ενζυμικά συστήματα ως συνένζυμο. Απαραίτητη στη σύνθεση νιασίνης και στον σχηματισμό αντισωμάτων. Καταστρέφεται από την οξείδωση.

• Ανεπάρκεια: Μειωμένη εκκολαπτικότητα, αταξία, νευρομυϊκές διαταραχές, αιμορραγία, διάβρωση στομάχου.
• Τοξικότητα: Έχει αναφερθεί θάνατος σε γεράκια μετά από ενδομυϊκή ένεση 20 mg/kg.
• Πηγές: Προϊόντα μαγιάς, ηλιόσποροι, αυγά, φύτρο σιταριού.

Βιταμίνη H ή B7 – Βιοτίνη

Η βιοτίνη είναι ενεργό μέρος τεσσάρων διαφορετικών ενζύμων που συμμετέχουν στον μεταβολισμό της ενέργειας, της γλυκόζης, των λιπιδίων και ορισμένων αμινοξέων. Καταστρέφεται από ισχυρά οξέα και βάσεις, οξειδωτικούς παράγοντες και την πρωτεΐνη αβιδίνη στην αλβουμίνη ωμή αυγών.

Η βιοτίνη υπάρχει ευρέως στις τροφές αλλά σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Η σύνθεση της βιοτίνης από την εντερική μικροχλωρίδα είναι σημαντική.

• Ανεπάρκεια: Εμβρυϊκές ανωμαλίες και θνησιμότητα, κακή ανάπτυξη, δερματίτιδα, λιπώδες ήπαρ και νεφροί.
• Τοξικότητα: Δεν έχει καταγραφεί στα πτηνά.
• Πηγές: Αυγά, ηλιόσποροι.

Φολικό οξύ

Το φολικό οξύ εμπλέκεται στον μεταβολισμό των αμινοξέων και στη σύνθεση των νουκλεοτιδίων. Συμμετέχει στην ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων, στην παραγωγή λευκοκυττάρων, στη λειτουργία του ανοσοποιητικού και στο σχηματισμό του ουρικού οξέος. Είναι επίσης απαραίτητο για τη φυσιολογική ανάπτυξη. Οι σουλφοναμίδες αυξάνουν τις απαιτήσεις φολικού οξέος.

Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου μπορεί να μειώσει την απορρόφηση του φολικού οξέος.

• Ανεπάρκεια: Εμβρυικές ανωμαλίες και θνησιμότητα, μακροκυτταρική αναιμία, φτωχό πτέρωμα, αποχρωματισμός του πτερώματος.
• Τοξικότητα: Δεν έχει καταγραφεί στα πτηνά.
• Πηγές: Προϊόντα μαγιάς, φύτρο σιταριού.

Βιταμίνη B12 – Κυανοκοβαλαμίνη

Η κυανοκοβαλαμίνη είναι προϊόν βακτηριακής βιοσύνθεσης και συνεπώς λαμβάνεται με την κατανάλωση ζωικών ιστών που συσσωρεύουν τη βιταμίνη. Είναι σημαντικό συστατικό πολλών μεταβολικών διεργασιών και εμπλέκεται στη σύνθεση νουκλεϊνικών οξέων και πρωτεϊνών, καθώς και υδατανθράκων και λιπών.

Η περισσότερη βιταμίνη Β12 στο σώμα βρίσκεται στο ήπαρ, και στους μυς. Αποθηκεύεται αποτελεσματικά και έχει μακρά βιολογική ζωή (1 έτος στους ανθρώπους).

• Ανεπάρκεια: Εμβρυϊκές ανωμαλίες και θνησιμότητα, διάβρωση στομάχου, φτωχό πτέρωμα.
• Τοξικότητα: Δεν έχει καταγραφεί στα πτηνά.
• Πηγές: Προϊόντα μαγιάς, αυγά, ψάρι και κρέας.

Χολίνη

Η χολίνη εμπλέκεται σε τέσσερις σημαντικές μεταβολικές λειτουργίες:

1. Ως συστατικό των φωσφολιπιδίων και επομένως στη διατήρηση της κυτταρικής ακεραιότητας.
2. Στην ωρίμανση των κεφαλών των οστών.
3. Στον μεταβολισμό του λίπους στο ήπαρ.
4. Στον σχηματισμό του νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη.

Αν και τα περισσότερα ζώα συνθέτουν τη χολίνη, τα νεαρά ζώα δεν μπορούν να συνθέσουν αρκετή για να καλύψουν τις ανάγκες που απαιτεί η ανάπτυξη.

• Ανεπάρκεια: Μειωμένη εκκολαπτικότητα, ηπατική στεατίτιδα, λιπώδες ήπαρ.
• Τοξικότητα: Δεν έχει αναφερθεί στα πτηνά.
• Πηγές: Προϊόντα μαγιάς, ψάρι, κρέας.

Βιταμίνη C

Δεν έχει αποδειχθεί ότι το ασκορβικό οξύ είναι ένα απαραίτητο για τα περισσότερα είδη πτηνών. Παρασκευάζεται στο ήπαρ και τα νεφρά των πουλιών, αλλά η βιοσύνθεση του μπορεί να ανασταλεί από ανεπάρκεια των βιταμινών Α, Ε και της βιοτίνης.

Το ασκορβικό οξύ εμπλέκεται στη σύνθεση του κολλαγόνου, είναι ένα εξαιρετικό αντιοξειδωτικό και μπορεί να αναδημιουργήσει τη βιταμίνη Ε.

• Ανεπάρκεια: Δεν έχει καταγραφεί στα πτηνά.
• Τοξικότητα: –
• Πηγές:

Χορήγηση βιταμινών με το νερό

Η χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμινών και μετάλλων μέσω του πόσιμου νερού καλόν είναι να αποφεύγεται όπου δεν είναι απαραίτητο διότι:

• Η πρόσληψη νερού μπορεί να ποικίλει καθώς επηρεάζεται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες και τη διατροφή.
• Η οξείδωση των μετάλλων όπως ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος και ο χαλκός, μπορούν να καταστρέψουν τις βιταμίνες και κάποιες από αυτές καταστρέφονται από το φως.
• Έχουν αναφερθεί τοξικώσεις βιταμινών Α και D σε πτηνά που λάμβαναν βιταμίνες μέσω του νερού.
• Ενδέχεται να προκληθεί αφυδάτωση στο πτηνό εάν τα πρόσθετα μειώνουν την πρόσληψη νερού λόγω δυσάρεστης γεύσης ή άγνωστης χρώσης.

Εναλλακτικά, είναι προτιμότερη η χορήγηση βιταμινών μέσω της τροφής – αυγοτροφής είτε με την προσθήκη συμπληρωμάτων βιταμινών σε μορφής σκόνης, είτε με την προσθήκη υγρών συμπληρωμάτων στο νερό που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή αυγότροφής

Αγορά βιταμινών για πτηνά

Περισσότερες βιταμίνες για πτηνά